Değersiz alacaklar içerisindeki KDV alacak aslı ile birlikte ilgili dönemde gider olarak dikkate alınmaktaydı. Borçlular ise bu KDV’yi indirebilmekteydi. 

Açıklanan bu durum, alacağını tahsil edemeyen satıcının aynı zamanda bir de KDV yükü altına girmesine neden olmakla birlikte borcunu ödemeyen alıcının borcunu ödememesine rağmen indirim hakkını kullanabilmesine neden olmaktaydı. Dolayısıyla söz konusu uygulama, KDV’nin tahakkuk ilkesine uyan ancak hakkaniyet bakımından çarpık bir sonuç meydana getirmekteydi.

6 Nisan 2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7104 Sayılı Kanun ile 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 29 ve 30’uncu maddesine eklenen fıkralar aşağıdaki gibidir:

Yukarıda gösterildiği üzere, KDVK 29 ve 30’uncu maddelerine eklenen fıkraların uygulamasına ilişkin düzenlemelere ise 15 Şubat 2019 tarihli Resmi Gazete’de Yayımlanan Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair 23 Seri No.lu Tebliğ’de yer verilmiştir.
Bahsi geçen kanun ve tebliğ düzenlemeleri çerçevesinde, uygulamanın esaslarına ve muhasebe kayıtlarına ilişkin görüşümüz aşağıda ele alınmıştır.

1. Alacağını Tahsil Edemeyen Satıcılar Bakımından (Md. 29/4)
7104 sayılı Kanunla KDVK 29/4 fıkrasında yapılan değişiklik, alacağını tahsil edemeyen satıcıları ilgilendiren mahiyette bir değişikliktir. Buna göre 213 Sayılı Vergi Usul Kanununun 322’nci maddesine göre satıcılar için değersiz hale gelen alacaklara ilişkin daha önce hesaplanan ve beyan edilen KDV’nin, 01.01.2019 tarihinden itibaren, alacağın zarar yazıldığı vergilendirme döneminde indirim konusu yapılabileceği belirtilmiştir. 
Diğer yandan, daha önce Vergi Usul Kanununun 323’üncü maddesine göre karşılık ayrılmak suretiyle gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınan KDV’nin bu fıkra kapsamında indirim konusu yapılabilmesi için aynı KDV tutarının gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gelir olarak dikkate alınması gerekmektedir.

Örnek: A A.Ş. 2019 yılında yaptığı mal teslimi ve hizmet ifası nedeni ile meydana gelen 100.000 TL + 18.000 TL KDV alacağını tahsil edememiş ve bu alacak VUK 322’ye göre değersiz alacak haline gelmiştir. 

Buna göre söz konusu alacak için;

•  Şüpheli alacak karşılığı ayrılmamış ise, 18.000 TL KDV 2019 dönemi içinde KDV Beyannamesinde “Değersiz Hale Gelen Alacaklara İlişkin İndirilecek KDV” satırı aracılığıyla indirim konusu yapılacak ve değersiz hale gelen alacağa ilişkin borçlu mükellef bilgilerini içeren beyanname eki form doldurulacaktır.

Söz konusu işleme ilişkin muhasebe kaydı şu şekilde yapılabilir:
–––––––––––––––––––––––––––––––/––––––––––––––––––––––––––––––––––
192 Diğer KDV   18.000
-Değersiz Hale Gelen Alacaklara İlişkin İndirilecek KDV
120 Alıcılar     18.000
-Değersiz Alacaktaki KDV Tutarının Çıkarılması
– Değersiz alacakta hesaplanan KDV’nin indirim kaydı
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Not: Yürürlük tarihi 01.01.2019 olan uygulamadan dolayı 2018 yılında doğan değersiz alacakların KDV’si indirim konusu yapılamayacak, gider olarak dikkate alınabilecektir.

•  Şüpheli alacak karşılığı ayrılmış ise, gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınan 18.000 TL KDV’nin indirim konusu yapılabilmesi için gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gelir olarak dikkate alınması gerekecektir. Mükellef bir taraftan 18.000 TL KDV’yi gelir yazarken diğer taraftan bu KDV’yi KDV Beyannamesinde “Değersiz Hale Gelen Alacaklara İlişkin İndirilecek KDV” satırı aracılığıyla indirim konusu yapacak ve değersiz hale gelen alacağa ilişkin borçlu mükellef bilgilerini içeren beyanname eki formu dolduracaktır.

Söz konusu işleme ilişkin muhasebe kaydı şu şekilde yapılabilir:
–––––––––––––––––––––––––––––––/––––––––––––––––––––––––––––––––––
192 Diğer KDV         18.000
-Değersiz Hale Gelen Alacaklara İlişkin İndirilecek KDV 
644 Konusu Kalmayan Karşılıklar      18.000
-Karşılık ayrılan KDV tutarının gelir kaydı
-ŞTAK ayrılan alacakların değersiz alacağa dönüşmesi sebebiyle yapılan kayıt
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

2. Borcunu Ödemeyen Alıcılar Bakımından (KDVK Md. 30/e)
7104 sayılı Kanunla KDVK 30/e fıkrasında yapılan değişiklik, alışları karşılığında borcunu ödemeyen alıcıları ilgilendiren mahiyette bir değişikliktir. 29’uncu maddede yapılan değişiklik neticesinde, değersiz hale gelen alacaklara ilişkin hesaplanan ve beyan edilen KDV, alacağın zarar yazıldığı vergilendirme döneminde satıcı tarafından indirim konusu yapılabildiğinden mükerrer vergi indirimine yol açmayacak şekilde değersiz hale gelen alacaklara ilişkin alıcı tarafından ödenmeyen ve daha önce indirim konusu yapılmış KDV, alacağın zarar yazıldığı vergilendirme döneminde 1 No.lu KDV Beyannamesinde  “VUK 322 Kapsamına Giren Borçlara Ait KDV” satırı aracılığıyla beyan edilecektir.

Örnek: Bay X, A A.Ş. den 2019 yılında yaptığı mal ve hizmet alışları nedeni ile meydana gelen 100.000 TL + 18.000 TL KDV borcunu ödememiştir. Düzenlemeye göre söz konusu KDV tutarı satıcıya ödenmemiş olması nedeniyle indirilemeyecektir. 
–––––––––––––––––––––––––––––––/––––––––––––––––––––––––––––––––––
320 Satıcılar        18.000
-Ödenemeyen KDV Tutarı
392 Diğer KDV     18.000
-VUK 322. m. Kapsamına Giren Borçlara Ait KDV

-Ödenemeyen KDV’nin beyan edilmesi (indirimden çıkarılması)

Not: Yürürlük tarihi 01.01.2019 olan uygulamadan dolayı 2018 yılında doğan değersiz alacakların KDV’si alıcılar tarafından indirim konusu yapılabilecektir.

Sonuç
Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 29 ve 30’uncu maddelerinde yapılan düzenlemeler ve tebliğ açıklamaları birlikte değerlendirildiğinde, değersiz alacağa ilişkin satışta hesaplanan KDV’nin satıcı tarafından indirime tabi tutabilmesi sağlanmış ve alıcı tarafından alışta indirim konusu yapılan KDV’nin indirimlerden çıkarılarak mükerrer vergi indirimine tabi tutulmasının önüne geçilmiştir.

Böylelikle, yazımızın başında da bahsettiğimiz üzere KDV’nin tahakkuk ilkesine uyan ancak hakkaniyet bakımından çarpık bir sonuç meydana getiren bir uygulamaya son verilmiştir.

DEĞERSİZ ALACAK VE KDV İNDİRİMİ

7104 Sayılı Yasa ile KDV Kanununun 29/4. maddesinde değişiklik yapılmış; Vergi Usul Kanunu’nun ( VUK ) 322. maddesine göre değersiz alacaklara ilişkin hesaplanan ve satıcı tarafından beyan edilen KDV’nin, alacağın zarar yazıldığı vergilendirme döneminde indirim konusu yapılması imkanı getirilmiştir.

Ancak VUK’un 323. maddesi kapsamında şüpheli alacaklar karşılığı ayrılmak suretiyle daha önce gider hesaplarına dahil edilmiş KDV mevcut ise; bu tutar, değersiz alacağın KDV’ sinin indirim konusu yapılacağı dönemde gelir hesaplarına dahil edilecektir.

Diğer taraftan satıcı nezdinde değersiz alacak haline gelen bu alacağın KDV si satıcıya ödenmemiş olması halinde, alıcı (borçlu) nezdinde indirim KDV olarak dikkate alınamayacaktır (KDV Kanunu Madde: 30/2).

Uygulama 01.01.2019 tarihinden itibaren geçerli olacaktır.

Bilgilerinize sunarız.